لە نێوان زانین و خۆنمایشکردن: گەشتکردن بە لابیرینتی تێگەیشتن

ئامادەکردن و وەرگێڕان: ئازەر عوسمان

 “دوای گەڕان و گفتوگۆکردنم لەگەڵ #bard ئەم بابەتەمان بەرهەمهێنا. گەڕانەکە پەیوەندی بەوەوە هەبوو دوای ئەوەی Geminiبەم زووانە بەردەست دەبێت”.

لە دونیایی فراوان و هەمیشە گەشەکردووی زانیاریدا، هێڵی نێوان زانین و خۆنمایشکردن زۆرجار دەتوانێت کاڵ بێتەوە، ئەمەش لابیرینتی[i] ئاڵنگاری بۆ ئەوانەی بەدوای تێگەیشتنی ڕاستەقینەدا دەگەڕێن دروست دەکات. زانین، وەک بەردی بناغەی بڕیاردان و پێشکەوتنی ئاگادارانەیە، پشت بە بناغەی تۆکمەی باوەڕێکی ڕاستەقینەی ڕەوا دەبەستێت. بەهێزمان دەکات بۆ ئەوەی بە متمانەوە بە جیهاندا بگەڕێین، کێشەکان بە شێوەیەکی داهێنەرانە چارەسەر بکەین، و بەشدارییەکی مانادار لە کۆمەڵگادا بکەین. بە پێچەوانەوە، خۆنمایشکردن کە بەهۆی پاڵنەرە جۆراوجۆرەکانی وەک خۆبەرزکردنەوە یان دەستکاریکردنەوە دەجووڵێتەوە، متمانە دەشێوێنێت، زانیاری هەڵە بەردەوام دەکات و لە کۆتاییدا ڕێگری دەکات لە پێشکەوتنی بەکۆمەڵمان.

مەترسییەکە لە هەڵەکردنی خۆنمایشکردندایە بە زانین. لە باری زۆری زانیارییەکانی ئەمڕۆدا، زۆری داواکاری و دژە داواکارییەکان دەتوانن تەنانەت بەسەر تاکە تێگەشتوەکانیشدا زاڵ بن.

ئەم لاوازییە سووتەمەنی بڵاوبوونەوەی زانیارییە هەڵەکانە، کە زۆرجار خۆیان لە زانستی باوەڕپێکراودا دەپۆشرێن. بەبێ کارامەیی بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە، تاکەکان دەتوانن ئامادەبن بۆ گێڕانەوەی دەستکاریکردن، ئەمەش ڕێگری لە توانای هەڵبژاردنی ئاگادارانە و بەشداریکردنیان لە گوتاری ئاگادارانەدا دەکات.

بەڵام پەیوەندی نێوان زانین و خۆنمایشکردن بە تەواوی یەک ڕەهەندی نییە. خۆنمایشکردن، لە هەندێک حاڵەتدا، دەتوانێت وەک کاتالیستێک بۆ فێربوونی ڕاستەقینە بێت. ئارەزووی دەرکەوتنی زانا دەتوانێت پاڵنەرێک بێت بۆ تاکەکان بۆ گەڕان بەدوای زانیاری و چەسپاندنی ئیدیعاکانیان، بەمەش بەبێ ئاگاداری بنکەی زانیاری ڕاستەقینەی خۆیان فراوانتر دەکەن. ئەم دیاردەیە، هەرچەندە بێ مەترسیی نییە، بەڵام تیشک دەخاتە سەر خواستی سروشتی مرۆڤ بۆ تێگەیشتن و گەشەکردن.

گەشتکردن بە لابیرینتی نێوان زانین و خۆنمایشکردندا پێویستی بە چاندنی هونەری خۆبەزلزانینی فیکرییە. داننان بە سنوورداربوونی زانینی خۆمان زەمینەیەکی بەپیت بۆ بیری کراوە و فێربوونی بەردەوام دروست دەکات. ئەم خۆبەزلزانینە ڕێگەمان پێدەدات دیدگای نوێ لە باوەش بگرین و تەحەدای گریمانە هەبووەکانمان بکەین، گەشەی فیکری و تێگەیشتنی ڕاستەقینە پەروەردە بکەین.

پەرەپێدانی توانا بەهێزەکانی بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە ئامرازێکی دیکەی سەرەکییە لەم سەما ئاڵۆزەدا. بە پرسیارکردن لە زانیاری و شیکردنەوەی سەرچاوەکان و هەڵسەنگاندنێکی متمانەپێکراو، تاکەکان دەتوانن ببنە بەکارهێنەرێکی تێگەیشتووتر لە زانین. ئەم ڕێبازە بەهێزکراوە ڕێگەمان پێدەدات بەناو دیمەنی زانیارییە فراوانەکاندا بپشکنین و تێپەڕین، زانیاری ڕاستەقینە لە خۆنمایشکردنی فریودەر جیابکەینەوە.

ناتوانرێت کاریگەرییە ئەخلاقییەکانی خۆنمایشکردن پشتگوێ بخرێن. کاتێک بۆ چەواشەکردنی کەسانی دیکە یان بەدەستهێنانی قازانجێکی نادادپەروەرانە بەکاردەهێنرێت، خۆنمایشکردن خودی بنەماکانی متمانە و هاوکاری بۆ کۆمەڵگایەکی تەندروست کە زۆر گرنگن تێکدەدات. پێشخستنی پەیوەندی ڕاستگۆیانە و شەفاف، دامەزراندنی کولتوورێک کە زانیاری بە ئاشکرا و بەرپرسیارانەی هاوبەشی تێدا بکرێت، زۆر گرنگە.

لە کۆتاییدا، پەیوەندی نێوان زانین و خۆنمایشکردن، تابلۆیەکی ئاڵۆزە کە بە هەردوو ئاڵنگاری و دەرفەتەوە بەستراوەتەوە. بە ناسینی مەترسییەکانی هەڵەکردنی خۆنمایشکردن بە زانین، پەروەردەکردنی خۆبەزلزانینی فیکری و خۆئامادەکردن بە تواناکانی بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە، دەتوانین بەناو لابیرینتی زانیاریدا بڕۆنین، فێربوونی ڕاستەقینە و پەیوەندی ئەخلاقی لە باوەش بگرین. تەنها ئەو کاتە دەتوانین قوفڵی پێشبینیکراوی ڕاستەقینەی زانین بکەینەوە، تاکەکان بەهێز بکەین و پێشکەوتن لە ناو کۆمەڵگاکانمان و لە سەرانسەری جیهان پەروەردە بکەین.

سەرچاوە: بارد

[i] – لابیرینتی لێکچوونێکە بۆ ژیان. تۆڕێک یان مەتەڵێک نییە کە چارەسەر بکرێت بەڵکو ڕێبازێکە لە مانا بۆ ئەوەی ئەزموون بکرێت. ڕێگاکەی بازنەیی و پێچاوپێچە، بەڵام هیچ بنبەستێکی نییە. لابیرینتێک یەک دەرگای چوونە ژوورەوەی هەیە — یەک ڕێگەی چوونە ژوورەوە و یەک ڕێگەی دەرچوون.